keuken-geluk (vkmag)

Hallo, ik heb dus een woonkeuken, had ik dat al eens verteld? Ik heb een woonkeuken en het kloppende hart van die woonkeuken is een robuuste houten tafel waaraan mijn geliefden en ik de maaltijd vieren. Er is altijd plek voor goede vrienden die spontaan komen aanwaaien voor een simpele pasta met pure ingrediënten. En met wie we na een volle week tot in de late uurtjes genieten van een goed glas wijn, terwijl we onze hectische levens doorspreken.

Maak u geen zorgen, met mij is alles goed. Ik parafraseerde de interieurtijdschriften, die overigens blóedserieus zijn als ze in dit soort gezwollen termen over de keuken spreken. De keuken is dan ook nogal een dingetje tegenwoordig. Move over woonkamer, het is de keuken waarmee je punten scoort. Mensen hebben bakken met geld over voor hun droomkeuken. En dan gaat het niet om kookfanaten; ik ken mensen die nog geen ei tot een goed einde kunnen brengen en desalniettemin een keuken hebben waarin een chefkok likkebaardend de messen zou slijpen. De keuken is niet langer de plek waar je zo’n beetje suf voor je uit staat te wokken. Het is een ‘totaalbeleving’ van ‘thuiskomen’, ‘rust’ , ‘de maaltijd delen’ en ‘een heleboel warmte’.
Tenminste, zo lezen we het in woonbladen als Eigen Huis & Interieur, VT Wonen en 1001 Woonideeën. Want die doen hun uiterste best ons de weg te wijzen naar dat ultieme keukengeluk. Of misschien wel naar méér dan dat. Want de keuken, hij is groter dan zichzelf geworden. Het is een sociale arena, waarin niet alleen op zijn masterchefs moet worden gekookt maar waarin vooral ook wordt bepaald wie zijn leven het meest op orde heeft en sociaal geslaagd is. De tien lessen van de interieurtijdschriften.

LES 1
INTUÏTIE IS EEN WERKWOORD.
Time flies. Nog maar een paar jaar geleden shopte je in een willekeurige woonwinkel een eettafel met een set van zes bijpassende stoelen bij elkaar en daarna at je Zweedse balletjes. Tegenwoordig zit overal paard in en is het woord ‘set’ ten strengste verboden.
Maar verder valt het wel mee. Sterker nog: we hebben meer vrijheid dan ooit als het gaat om het inrichten van ons huis, zeggen de woonbladen. Inrichten gaat namelijk niet meer over hoe het hóórt, schreef VT Wonen dit voorjaar, “maar over hoe je curator wordt van je eigen stijl.” Zie ons curatoren dobberen in een oceaan van vrijheid! Je enige inspirator ben je zelf! Je enige roer is je intuïtie! Welke eettafel en stoelen zullen we kiezen? No problem, dat is “een intuïtief verzamelfeestje”.
Is het echt zo makkelijk? Haha, natuurlijk niet. Intuïtie is een werkwoord en je “eigen stijl” kent aardig wat voorschriften en restricties. Zo is “de totaal naar jouw eigen unieke smaak vormgegeven eettafel” (overigens de basis voor úrenlang tafelplezier) in de woonbladen buitengewoon vaak een oude, verweerde tafel met “verrassende bolpoten”, een verzameling verschillende stoelen en een paar stoere lampen. Ook in het intuïtief verfmengen zit een beperkend element: let op het kleurpalet (één!). En kies vooral voor sloophout, eikenhout of steigerhout, want “allemaal geven ze de keuken de juiste robuuste uitstraling”. Volg lekker hélemaal je eigen gevoel, zeggen de woonbladen. Maar dan wel op ónze manier want anders wordt het niks.

LES 2
GEK DOEN IS HET NIEUWE NORMAAL DOEN.
Voor de slomerd die het gemist had: “Natúúrlijk wil je van je huis geen eenheidsworst maken”, memoreren de woonbladen her en der fijntjes. Het nieuwe gebod is ‘mix and match’. Het resultaat ervan is een soortement van… best wel raar geheel. Maar dat is juist goed! Want waar je vroeger alleen in de smoezelige huizen van kattenvrouwtjes een curieuze ratjetoe van stijlen tegenkwam, is dat anno nu in de woonbladen een geuzenterm. “Het is een mengelmoes van stijlen, eclectisch zeg ik altijd”, zegt ene Chantal over haar keuken. “Ik houd van strak, industrieel maar ook van een gek legohoofd op een hertje van porselein met een cactus erin.”
Lekker gek dus. Want de woonbladen zijn dol op alles “kriskras door elkaar” gebruiken. Maar spontaniteit heeft wel zo zijn regels. Eén of twee designstoelen zijn prima, schrijven de woonbladen voor. Doch plunder ook geregeld de kringloopwinkel. Vind een stoel op straat. En zorg voor minstens één onalledaagse en licht obscure bronvermelding, bijvoorbeeld als het om de (robuuste) eettafel gaat. Die haal je bij voorkeur uit het buitenland, een weeshuis in Roemenië om maar iets te noemen.
De kringloop, de designwinkel, het oostblok for crying out loud: de ware eclecticus maakt zo door het jaar heen heel wat kilometers. Maar: hou het cool en voor het oog moeiteloos. Want: “Het is ook weer niet zo dat we nou speciaal moeite doen om er een eclectisch geheel van te maken.”
Enfin, wat leren we? Eén: mixen, mixen, mixen. Twee: blijf cool tijdens het mixen. Drie: die kattenvrouwtjes waren zo gek nog niet.

LES 3
STAP IN EEN TIJDMACHINE
Authentiek is het nieuwe gezellig. Eén verlangen echoot voordurend door de bladzijden van alle woontijdschriften: de zucht naar vroeger tijden, toen de vergeten groenten nog moesten worden uitgevonden en het leven nog oorspronkelijk, waarachtig en snurkbarend puur was. Want natuurlijk is je keuken een walhalla van vooruitstrevende high-tech, maar dwars daar doorheen, overheen en achterlangs is nostalgie meester. Wilden onze ouders liefst door niets meer worden herinnerd aan vervlogen en benauwende tijden, tegenwoordig heeft vroeger de toekomst. Respect gaat om veel grotere dingen dan opstaan voor bejaarde vrouwtjes in de bus: “eerbied voor de historie” vooral, toen moeder natuur nog et cetera.
Het is, tegenstrijdig genoeg, keihard werken om de originele sfeer van de keuken te bewaren. Soms moet je er zelfs muren voor wegbreken, ook al stonden ze er al eeuwen. Verder is het vooral een kwestie van “gevoel hebben voor wat echt is”. In elke editie van ieder interieurtijdschrift vindt dus wel iemand een vintage grutterskastje op de zolder van een vergeten oudtante. Meer tips om duurzaam je vrienden te imponeren: gebruik schrootafval om eigenhandig een keuken te bouwen. Maak een wand van een oude kerkvloer. Hang potten en pannen aan een stalen buis boven de tafel. Gooi een verzameling houten snijplanken op het werkblad. Trek net zolang behang tot “oude stijlelementen” er ineens weer zijn (niet proberen in vinexwijken). En heb je geen oude tantes, fake ze dan toch, verdorie: “Schuur geschilderde stoelen lichtjes op en je hebt meteen die doorleefde look te pakken.” Niet vergeten: de brocantemarkt (liefst in Frankrijk).
Ook heel authentiek: een oud kerkbankje voor bij de eettafel. Zit voor geen meter en zorgt voor gruwelijke orgelflashbacks, maar zelfkastijding is natuurlijk ook wel weer een mooi en puur gevoel van vroeger. Een kar die ratelt op de keien. Bring on de biologische spruitjes.

LES 4
BESEF DAT JE KEUKEN EEN MENS IS.
De keuken is het kloppende hart van het huis, en als we dat nog niet wisten, dan zeggen de woonbladen het nog wel even driehonderd keer. Soms geven gerecycled hout en een betegelde wasemkap de keuken “net wat meer persoonlijkheid”. Elders wordt de keuken vergeleken met een krachtige persoonlijkheid die weet wat hij waard is, “maar niet per se op zijn strepen hoeft te staan.”. Wat we hieruit leren, is dat je niet zomaar een Histor-kleur op de muur kunt kwakken. Dat zou de keuken wel eens zeer kunnen doen immers. Het is belangrijk dat de ruimte zélf ook mag spreken, want het huis, hallo, dat heeft óók verlangens: “Bij iedere stap die we moesten zetten, hebben we het huis laten bepalen wat wel en niet mogelijk was.”
Het wordt nog ingewikkelder als we lezen dat meubels ook nog eens “een ziel moeten hebben”. Houdt het dan nooit op?! Welke concrete eisen zoiets aan je eettafel stelt, wordt er overigens niet bij verteld maar de oplettende lezer vermoedt dat hij niet bij Ikea moet zijn. Hint: Roemenië, weeshuis (zie les 2).

LES 5
ZOEK VRIENDEN.
Wie geen vrienden verzamelt om zijn keukentafel, die kan eigenlijk maar het best direct dood neervallen. De interieurbladen gaan er vanuit dat je continu vrienden over de vloer hebt. Niet zomaar vrienden. Lieve vrienden. Goede vrienden. Intieme vrienden. Oude vrienden. Veel naar voren geschoven attribuut: “een handig bankje”, want zo kan er makkelijk een spontaan aanwaaiende vriend mee-eten. Eveneens alomtegenwoordig: het pleidooi voor een ruime of eventueel uittrekbare eettafel, voor vrienden natuurlijk. Lekker lang aan tafel zitten? Dat is leuk voor een fijne zondagslunch die je voor – oh god, duik achter de bank want daar zijn ze weer – je vrienden maakt.
Zonder vrienden is je leven dus zinloos. Maar je keuken ook. Een belangrijke functie van een mooie keuken is immers: er de ogen van je vrienden mee uitsteken. “Iedereen die hier binnenkomt, zegt iets over die tafel.”

LES 6
YIN-YANG EROP LOS
“In de eetkamer worden drie stijlen gecombineerd: een antieke spiegel en schouw, designstoelen en een grafische lamp. Een spannende mix”, schrijft Elle Decoration. Ja, of een zooitje natuurlijk, maar zooitjes zijn dus het nieuwe ‘spannende mix’. De spannende mix keert eindeloos terug in de bladen. Meestal als een combinatie van zaken die feitelijk compleet tegenstrijdig zijn. “Zo wordt het spannend én ontstaat er een gevoel van geborgen zijn”. Keukens zijn “stoer en subtiel tegelijk”. Robuust én elegant. Strak maar levendig. En dan lijkt het toch vooral een yin-yangdingetje te zijn, waarin contrasten elkaar aanvullen, opheffen of gewoon helemaal niks met elkaar te maken hebben, maar: misschien ben je zelf gewoon te dom om het te snappen. Hoe dan ook, helder. En tegelijkertijd ook… wazig. Maar doe er vooral je voordeel mee.

LES 7
KNIPOOG.
Je bent dus continu één op één aan het brainstormen met je huis en ondertussen speur je de straathoeken af naar eclectische shizzle. Klinkt er nog wel eens een hartelijke lach tijdens het pompoen klieven, bijvoorbeeld om de betrekkelijke sneuheid van dit alles? Wel, de term ‘knipoog’ komt geregeld in de woonbladen voorbij. Maar helaas, ook de knipoog is strikt professioneel-inrchtingstechnisch bedoeld. Denk aan het hergebruiken van de originele wandtegels van de keuken in het nieuwe ontwerp, “als een knipoog naar de functie die deze ruimte ooit had”. Haha, hilarisch inderdaad.
Ander voorbeeld. Er zijn mensen die de slang van de afzuigkap expres niet verbergen.“Het is immers juist léuk om dingen te laten zien!” Wink! Wát er precies leuk aan is, blijft onduidelijk, maar dat is natuurlijk met veel artistieke dingen zo. Respect in elk geval. (En even voor de helderheid: mocht in uw eigen keuken per óngeluk de afzuigkapslang te zien zijn, dan is dat niet oké. Haal er als de donder een onderhoudsmannetje bij.)
Trouwens, de één zijn knipoog is soms de ander zijn superioriteitsmomentje. “Bouwvakkers namen deze oude kranen mee als grapje, maar konden ze meteen installeren als keukenkraan”, schrijft VT Wonen in een reportage. Ooit een veelzeggender illustratie van het botsen van lagere en hogere cultuur gezien? De les: een beetje een ontwikkeld mens ziet dingen die het plebs ontgaat. Kunnen die mensen natuurlijk ook niet helpen.

LES 8
NEEM EEN VOORBEELD AAN JEZUS.
Natuurlijk, de ingrediënten waarmee je kookt, behoren van een linksdraaiende totalitaire puurheid zijn. En de tafel liefst van finaal kapotgereclycled hout. Maar keuken-feelgood krijgt óók een boost van dingen buiten de keuken. Van arme mensen die héél ver weg wonen, bijvoorbeeld en die ervoor zorgen dat jij een stukje globale maatschappelijke betrokkenheid kunt laten zien. In de vorm van het kopen van een sisal keukenmat bijvoorbeeld, die is gebreid door vrouwen uit Colombia. Of met behulp van een kleed dat is gemaakt door de weduwes van Srebrenica-slachtoffers. Zelfs via je keukenschort kun je een beter mens worden: “Elk Ali Lamu schort is uniek, handgemaakt van zeildoek en beschilderd door lokale vissers in Kenia die in plaats van te vissen nu in het team van Ali Lamu werken.” Een klassiek gevalletje win-winsituatie: “Ze hebben hierdoor een vast inkomen en jij kunt koken zonder op de spetters te letten. (kost 75 euro).” Niet zeuren, als je geld hebt voor een designkeuken, dan kan zo’n schort er ook wel af. Ook leuk om cadeau te geven.

LES 9
ZOEK EEN BEVRIENDE KUNSTENAAR.
Aankleding is everything. En een poster van een paard boven de keukentafel kan zo verschrikkelijk niet, dat het, nou ja, dat het natuurlijk bijna weer wél kan! Maar hoe kleed je je keuken een beetje fatsoenlijk aan? Wel, een beetje een interessant mens heeft in zijn vriendenkring ook “een bevriende kunstenaar”, een artistieke veelproduceerder waaraan je voortdurend refereert bij je andere vrienden en wiens werk je al in de hal tegemoet springt. Bij voorkeur gaat het om enorme schilderijen, bijvoorbeeld van naakte vrouwen. Of mannen. Of mannen en vrouwen. Hoe dan ook: naakt, want je bent een bevrijd mens. Tip: laat niet jezelf schilderen, want dat kan eventueel je eetlust bederven.

LES 10
EXPLOÏTEER JE KINDEREN.
Je keuken moet een stukje jou vertegenwoordigen. Of, zoals een ontwerper het in Residence heel helder en concreet omschrijft: “Het is een expressie van jezelf die aangeboord moet worden om zichtbaar te worden.” Right. Hoe dan ook: persoonlijke input geeft je keuken een “intieme touch”. Dit heeft niks met vaginale probleemsituaties te maken. Wie klein grut kent of heeft, moet niet terugdeinzen voor een stukje kinderarbeid. Want kindergefröbel mag er dan onder ons gezegd en gezwegen nogal infantiel uitzien, zo’n “kinderkunstwerk” heeft ook wel wee iets heel puurs, als je je ogen een beetje dichtknijpt dan. (zie ook les 3). Contrasteert bovendien helemaal prima met de koele uitstraling van je koelkast. Mochten Rover en Heks weigeren te tekenen, kies dán voor een activiteit die je zelf kunt doen. Maak collages van oude familiefoto’s, zodat men ziet dat je in elk geval niet alleen geboren bent. Wie beide zaken weet te verenigen, krijgt zoiets moois als dit: “Op de fuchsiaroze schouw hangt een bonte collage van familiefoto’s en kinderkunstwerken”. Keukengeluk in optima forma.

[Dit is de extended versie van het artikel Het universum Keuken dat op zaterdag 9 mei 2013 in Volkskrant Magazine stond]